Usytuowane w północnej pierzei Rynku Wielkiego, Kamienice Ormiańskie w Zamościu przykuwają wzrok spacerowiczów. Swoim wyglądem przypominają przykryte kolorowym lukrem piernikowe domki. Kiedy powstały i skąd pochodzi ich nazwa? Zapraszamy do lektury.
Zamość, znany jako „Miasto Renesansu” w Polsce, to miejsce, w którym historia przeplata się z architekturą, tworząc niepowtarzalny krajobraz kulturowy. Sercem Zamojskiej starówki, wpisanej na listę UNESCO, jest przepiękny Rynek Wielki. Otaczają go kolorowe kamienice z podcieniami. Największą uwagę przyciąga pięć domów mieszczących się na prawo od ratusza, przy ul. Ormiańskiej. Są to kamienice ormiańskie, które od wieków stanowią świadectwo obecności i wpływu tej społeczności w regionie. Zabytkowe budowle nie tylko dodają uroku Staremu Miastu, ale także opowiadają historię ludzi, handlu i sztuki.
Początki obecności Ormian w Zamościu
Kamienice Ormiański zbudowano w XVII wieku dla bogatych Ormian. Osiedlali się oni w Zamościu od końca XVI w. w oparciu o przywilej wydany w roku 1585 przez Jana Zamoyskiego. Zamość, z początku miał być zamieszkiwany wyłącznie przez katolików, jednak szybko okazało się, że chcąc zapewnić miastu szybki rozwój należy znieść ograniczenia wyznaniowe. Zamoyski zaoferował nowym osadnikom wolność wyznania a także takie same prawa, jak pozostałym mieszkańcom.
Miasto, zaprojektowane z myślą o handlu, przyciągało kupców z różnych części Europy, a Ormianie, znani ze swoich umiejętności handlowych i rzemieślniczych, szybko się tu odnaleźli. Już w XVII w. należeli do najbardziej liczących się i najbogatszych zamojskich mieszczan. Przybywając, wnieśli ze sobą nie tylko towary, ale i bogatą kulturę, tradycje oraz architekturę, która miała duży wpływ na wygląd i atmosferę Zamościa. Wiele zbudowanych przez nich domów, zostało odrestaurowanych w latach 70. XX w. i do dnia dzisiejszego zdobi zamojską starówkę.
Zapraszamy na…
autokarowe wycieczki jednodniowe z Warszawy
Architektura kamienic ormiańskich
Kamienice ormiańskie w Zamościu wyróżniają się na tle innych budowli swoją unikalną architekturą, która łączy w sobie elementy wschodnie z renesansową estetyką miasta. Charakterystyczne dla tych kamienic są bogato zdobione fasady, często z elementami typowymi dla ormiańskiej sztuki sakralnej, takimi jak krzyże kamienne czy motywy roślinne i zwierzęce. Większość z nich została zbudowana w XVII i XVIII wieku, a ich projektowanie i dekoracja często powierzane były ormiańskim rzemieślnikom i artystom.
Kamienica zielona ( ul. Ormiańska 30) narożna kamienica Wilczkowska, nazywana także Zamojską. Położona najbliżej ratusza. Powstała w latach 1665-1674 dla rodziny rajcy miejskiego Jana Wilczka. Kiedy przyjrzymy się jej elewacji zobaczymy m.in. fryzy i płaskorzeźby. Ściana zwrócona w stronę Rynku przedstawia Jana Chrzciciela udzielającego chrztu Chrystusowi oraz herby Zamościa i Stanisława Koniecpolskiego. Fasada od strony ul. Solnej przedstawia Niepokalane Poczęcie Matki Bożej a także św. Jana Ewangelistę. Posiada dwie arkady, nie trzy, jak pozostałe kamienice.
Kamienica ciemnożółta (ul. Ormiańska 28) zwana Rudomiczowską powstała w latach 1645 -1657. Zamówił ją Bazyli Rudomicz, profesor Akademii Zamojskiej. Cechą charakterystyczną budynku jest bardzo wysoka attyka odtworzona w latach 80. XX w. Porównując budynek do sąsiednich kamienic zauważamy, że jest skromniej zdobiona, jej wygląd jest nieco surowszy.
Kamienica czerwona ( ul. Ormiańska 26) to dom Bartoszewiczów. Wzniesiono go w latach 1632-1634. Cechą charakterystyczną budynku jest płaskorzeźba przedstawiająca Archanioła Gabriela, od której pochodzi druga nazwa kamienicy – Pod Aniołem.
Niebieska kamienica ( ul. Ormiańska 24) nazywana jest Szafirową lub Pod Małżeństwem. Drugie określenie nawiązuje do płaskorzeźb zdobiących jej fasadę. Przedstawiają one kobietę i mężczyznę. Według legendy, prezentowana na kamienicy para nie żyła w zgodzie. Pan domu nie mógł znieść kłótliwego charakteru swojej partnerki, nie spełniała jego wyobrażeń o spokojnej i posłusznej małżonce. Na początku próbował on wpłynąć na swoją wybrankę i trochę ją utemperować. Kiedy nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów, oskarżył ją o czary. Kobieta spłonęła na stosie.
Kamienica żółta (ul. Ormiańska 22) nosi nazwę Pod Madonną. Powstała w połowie XVII w. Jest najniższa ze wszystkich , posiada tylko parter i piętro. Na jej fasadzie podziwiamy przede wszystkim płaskorzeźbę przedstawiającą Madonnę z Dzieciątkiem depczącą smoka. Różni się od pozostałych kamienic tym, że posiada dwie kondygnacje.
Kamienice ormiańskie w Zamościu są nie tylko cennymi zabytkami architektury, ale także świadectwem historii i kultury ormiańskiej w Polsce. Przez wieki były świadkami zarówno prosperity, jak i trudnych chwil społeczności ormiańskiej, odzwierciedlając zmieniające się losy i wpływy kulturowe w regionie. Dziś, odrestaurowane i zachowane dla przyszłych pokoleń, stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego Zamościa, przyciągając turystów i badaczy zainteresowanych historią i kulturą Armenii oraz wpływem tej społeczności na rozwój miasta.
Współcześnie kamienice ormiańskie są nie tylko atrakcją turystyczną, ale także miejscem działalności kulturalnej i społecznej, odzwierciedlającym wielokulturowy charakter Zamościa. W 4 z pięciu kamienic mieści się obecnie Muzeum Zamojskie.
foto: pl.wikipedia.org/wiki/Zamość
Podobało się? Zasubskrybuj i bądź na bieżąco:
